(TAP) - Lễ hội làng Bát Tràng, một sự kiện văn hóa quan trọng, phản ánh bề dày lịch sử và truyền thống của làng nghề gốm sứ nổi tiếng bên bờ sông Hồng (xã Bát Tràng, huyện Gia Lâm, Hà Nội, Việt Nam). Đây là dịp để nhân dân tưởng nhớ Tổ nghề, Thành hoàng làng, các bậc tiền nhân và là cơ hội để cộng đồng cùng nhau bảo tồn, phát huy giá trị di sản.
Gốm Bát Tràng. Nguồn: Cổng thông tin Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch Việt Nam
Theo thông tin từ Cổng thông tin điện tử tỉnh Gia Lâm, sau sự kiện dời đô từ Hoa Lư ra Đại La và đổi tên thành Thăng Long, theo sắc chỉ của vua, những nghệ nhân làng nghề gốm từ bảy làng Bồ, ba làng Bát thuộc vùng Yên Mô (nay thuộc tỉnh Ninh Bình, Việt Nam) đến vùng đất này lập lò, khai sinh một làng nghề danh tiếng mang tên Bạch Thổ Phường – tiền thân của Bát Tràng hôm nay. Trải qua bao biến thiên lịch sử, gốm Bát Tràng không ngừng phát triển hiện diện trong cung vua, phủ chúa cũng như trong đời sống của nhân dân.
Trước khi gốm Bát Tràng vang danh, gạch Bát Tràng đã khẳng định chỗ đứng vững chắc trong kiến trúc tâm linh, thành quách trên khắp đất nước, đi vào ca dao dân gian: "Chiếu Nga Sơn, gạch Bát Tràng". Gốm Bát Tràng không chỉ nổi tiếng trong nước mà còn vươn xa trên trường quốc tế với sự đa dạng về kiểu dáng, chủng loại, từ đồ gia dụng, đồ thờ cúng đến gốm mỹ thuật trang trí và gốm xây dựng. Hiện nay, làng Bát Tràng tự hào có 2 nghệ nhân Nhân dân, 6 nghệ nhân ưu tú, 34 nghệ nhân Hà Nội, 80 nghệ nhân làng nghề, với 22 sản phẩm gốm sứ đạt tiêu chuẩn OCOP 3 - 5 sao.
Nguồn: Cổng thông tin Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch Việt Nam
Sự phát triển của làng nghề đã mang lại thịnh vượng về kinh tế, góp phần gắn kết cộng đồng cho người dân nơi đây. 23 dòng họ chung một nghề cùng nhau dựng xây một Bát Tràng đoàn kết, nơi mỗi dòng họ đều có nhà thờ riêng, duy trì nghi thức giỗ tổ hằng năm. Các cơ sở tín ngưỡng như chùa Kim Trúc, đền Mẫu Bản Hương, đình làng (nơi thờ Thành hoàng) cùng Văn Chỉ (phụng thờ Khổng Tử và Chu Văn An) đều được tu bổ khang trang, thể hiện sự tôn kính đối với tiền nhân.
Nguồn: Cổng thông tin Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch Việt Nam
Mỗi năm, làng gốm Bát Tràng tổ chức nhiều lễ hội truyền thống, trong đó quan trọng nhất là hội Xuân tế vào tháng Hai âm lịch, hội Văn Chỉ vào thượng tuần tháng 8 và hội đền Mẫu Bản Hương vào ngày 23/9 (Âm lịch). Đặc biệt, lễ hội làng Bát Tràng năm nay diễn ra từ ngày 13 đến 15/3/2025 (tức 14 – 16/2 âm lịch) gồm những nghi thức truyền thống như lễ Nghinh Thần (rước Thành hoàng từ miếu Ngũ Linh về đình làng) và lễ Rước nước (nghi thức thiêng liêng cầu mong mưa thuận gió hòa).
Hội làng Bát Tràng không chỉ là dịp để con cháu quê hương bày tỏ lòng tri ân với Tổ nghề, Thành hoàng làng và các bậc tiền nhân, mà còn là cơ hội để hun đúc tinh thần "Uống nước nhớ nguồn", bồi đắp tình yêu quê hương, niềm tự hào dân tộc. Ngoài ra, lễ hội tạo cơ hội để cộng đồng làng nghề đoàn kết, chung tay bảo tồn, phát huy giá trị di sản, góp phần làm rạng danh gốm Bát Tràng trên bản đồ văn hóa Việt Nam.
Lãnh đạo Cục di sản và thành phố Hà Nội trao chứng nhận Di sản văn hóa phi vật thể. Nguồn: Cổng thông điện tử tỉnh Gia Lâm
Với những giá trị văn hóa độc đáo, sự nỗ lực của cộng đồng trong việc gìn giữ, phát huy di sản, năm 2019, UBND TP Hà Nội công nhận Bát Tràng là điểm du lịch chính thức. Đến năm 2023, nghề gốm Bát Tràng vinh dự được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Và gần đây nhất, lễ hội làng Bát Tràng chính thức ghi danh trong danh sách Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Tối ngày 12/3/2025, tại đình làng Bát Tràng, UBND huyện Gia Lâm long trọng tổ chức lễ công bố quyết định này, đồng thời khai mạc lễ hội truyền thống của làng gốm.
Trang Thanh
