(TAP) - Ngày 09/4 (giờ địa phương), không lâu sau khi mức thuế đối ứng lên tới 84% của Hoa Kỳ chính thức có hiệu lực, Văn phòng Thông tin Quốc vụ viện Trung Quốc đã công bố Sách trắng với tiêu đề “Lập trường của Trung Quốc về một số vấn đề liên quan đến quan hệ kinh tế và thương mại Trung Quốc - Hoa Kỳ”.
Mục lục Sách trắng “Lập trường của Trung Quốc về một số vấn đề liên quan đến quan hệ kinh tế và thương mại Trung Quốc - Hoa Kỳ”.
Tài liệu gồm 6 chương thể hiện rõ lập trường nhất quán của Bắc Kinh trong việc thúc đẩy đối thoại, đề cao nguyên tắc bình đẳng và tìm kiếm giải pháp trên cơ sở hài hòa lợi ích giữa hai bên. Theo phía Trung Quốc, hợp tác kinh tế - thương mại đóng vai trò trụ cột trong quan hệ song phương, là động lực chủ chốt thúc đẩy tăng trưởng toàn cầu. Quan hệ kinh tế Trung Quốc - Hoa Kỳ được đánh giá mang tính chiến lược có tính bổ trợ lẫn nhau cao và gắn kết sâu rộng trên các lĩnh vực hàng hóa, dịch vụ, đầu tư.
Khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao cách đây 46 năm, hợp tác kinh tế - thương mại song phương không ngừng củng cố. Kim ngạch thương mại Trung Quốc – Hoa Kỳ tăng trưởng ấn tượng, từ dưới 2,5 tỷ USD vào năm 1979 lên gần 688,3 tỷ USD trong năm 2024. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, Bắc Kinh nhận định sự gia tăng của chủ nghĩa đơn phương và bảo hộ từ phía Hoa Kỳ tác động tiêu cực đến tiến trình hợp tác kinh tế thương mại giữa hai nước. Nước này nhấn mạnh kể từ sau căng thẳng thương mại bùng phát vào năm 2018, Washington áp thuế bổ sung lên hơn 500 tỷ USD hàng hóa xuất khẩu từ Trung Quốc và liên tục đưa ra các chính sách kiềm chế, gây sức ép lên Trung Quốc.
Biểu đồ cột thể hiện tốc độ tăng trưởng xuất khẩu hàng hóa của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc (cột bên phải) và toàn cầu trong giai đoạn 2001–2024 (tính theo phần trăm). Nguồn: Văn phòng Thông tin Quốc vụ viện Trung Quốc
Đồng thời, Bắc Kinh bác bỏ cáo buộc theo đuổi thặng dư thương mại một cách có chủ đích, đồng thời khẳng định nghiêm túc thực thi các cam kết trong “Hiệp định kinh tế và thương mại giai đoạn một” được ký kết vào ngày 15/1/2020. Theo đó, Trung Quốc cho biết đã tăng cường bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, chấm dứt tình trạng ép buộc chuyển giao công nghệ, mở rộng tiếp cận thị trường đối với nông sản và thực phẩm Hoa Kỳ, cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động của doanh nghiệp Hoa Kỳ trong lĩnh vực dịch vụ tài chính. Ngoài ra, Bắc Kinh cam kết duy trì tỷ giá đồng nhân dân tệ ổn định và tiếp tục mở rộng hợp tác thương mại với Washington.
Trung Quốc cho rằng Hoa Kỳ chưa thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ theo thỏa thuận. Cụ thể, Washington bị cáo buộc không tuân thủ các điều khoản liên quan đến chuyển giao công nghệ, tiếp tục hạn chế nhập khẩu nông sản, chưa mở cửa thị trường tài chính như cam kết, siết chặt hoạt động mua sắm đối với doanh nghiệp Trung Quốc. Bắc Kinh chỉ trích Hoa Kỳ vì mở rộng khái niệm “an ninh quốc gia” để dựng lên các rào cản thương mại, áp thuế theo Mục 301 và tiến hành điều tra theo Mục 232. Việc Washington viện dẫn vấn đề fentanyl để tăng cường các biện pháp hạn chế thương mại cũng bị Bắc Kinh bác bỏ, cho rằng đây không phải là giải pháp thực chất mà còn làm phức tạp thêm quan hệ song phương.
Biểu đồ cột thể hiện giá trị xuất khẩu (cột xám nhạt) và nhập khẩu (cột xám đậm) dịch vụ giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc trong các năm 2001, 2005, 2010, 2021, 2022 và 2023. Nguồn: Văn phòng Thông tin Quốc vụ viện Trung Quốc
Trung Quốc xem các động thái nói trên là hành động đơn phương, đi ngược lại các nguyên tắc của thương mại đa phương, gây tổn hại lòng tin giữa hai bên. Trong Sách trắng, Bắc Kinh mạnh mẽ lên án chủ nghĩa bảo hộ và các biện pháp ép buộc thông qua thuế quan của Hoa Kỳ, gọi đây là “sai lầm nối tiếp sai lầm”. Theo Trung Quốc, những chính sách này không phù hợp với logic của kinh tế thị trường, vi phạm các nguyên tắc của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), gây rối loạn chuỗi cung ứng toàn cầu và làm suy yếu các nỗ lực hợp tác giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới.
Mặc dù căng thẳng tiếp tục gia tăng, Trung Quốc vẫn nhấn mạnh mong muốn giải quyết bất đồng thông qua đối thoại dựa trên nguyên tắc công bằng, hợp tác và tôn trọng lẫn nhau. Văn kiện kết luận: “Lịch sử đã chứng minh rằng hợp tác mang lại lợi ích cho cả hai bên, trong khi đối đầu chỉ khiến cả hai cùng chịu thiệt hại.”
Đến nay, Hoa Kỳ đã nâng mức thuế đối với hàng hóa Trung Quốc từ 34% lên 84%, nâng tổng thuế suất hiện hành lên 104. Đáp trả, Bộ Thương mại Trung Quốc tuyên bố sẽ áp dụng mức thuế 34% đối với toàn bộ sản phẩm nhập khẩu từ Hoa Kỳ, bắt đầu có hiệu lực từ ngày 10/4. Hiện phía Hoa Kỳ chưa đưa ra phản hồi chính thức nào trước động thái mới từ Bắc Kinh.
Jame Le
